Son dönemlerde sıkça gündeme gelen, olağanın üzerinde kira artışları, doğal olarak kira depozitolarını da yükseltti. Kiralık ev arayanlar, yüksek kira bedeli yanında bir de yüksek kira depozitosu ödemek zorunda kalıyor.
Prof. Dr. Erol Ulusoy'un yazısı:
Kira depozitosunun miktarı doğrudan kira bedeli ile bağlantılı. Kira bedeli ‘aylık net’ ne kadarsa, onun 3 katı kadar depozito talep edilebilir. Net üç aylık kira bedelini aşacak şekilde depozito talep edilemez.
NEDEN DÖVİZ YOK?
13 Eylül 2018’de yayımlanan 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye’de yerleşik kişilerin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirtilen haller dışında kendi aralarındaki her türlü gayrimenkul kiralama sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması yasaktır.
Peki kira depozitosu? Kira depozitosu da döviz üzerinden ödenemez. Çünkü 85 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı sadece kira bedelinin değil, sözleşmeye dayalı olarak ödenmesi gereken kira depozitosunun da döviz üzerinden kararlaştırılmasını yasaklıyor.
Aslında, kira bedelinin döviz üzerinden kararlaştırılması kiracı lehine iken, kira depozitosunun döviz üzerinden ödenmemesi kiracı aleyhine oldu. Çünkü, şu andaki bölgesel aşırı kira yükselmeleri hariç, normalde döviz artış oranı, kira artış oranından daha yüksektir.
ELDEN ÖDEME ZORUNLU DEĞİL
Kira depozitosunun, sözleşmede kiralayana elden verileceği veya kiralayanın banka hesabına yatırılacağı yazılı olsa bile, kiracının bunu yapması zorunlu değildir.
Kiracının zorunlu olduğu husus, depozito nakit para olarak kararlaştırılmışsa, bir banka hesabına, kira depozitosu hesabı olduğu belirtilerek, vadeli bir tasarruf mevduatı hesabına yatırılması yeterlidir. Hesabın vade süresi kira sözleşmesinin süresi kadardır.
NAKİT PARA VERİLİYORSA VADELİ HESABA YATACAK
Kira depozitosu nakit paradan ibaret ise, kiracı adına açılacak vadeli bir tasarruf hesabına yatırılır. Bu pratikte şu demektir; kiracı kira depozitosunu kiralayana ödemez. Artık ev veya iş yerini kiraya verene elden ve nakit olarak kira depozitosu ödeme dönemi bitmiştir.
Kira depozitosu ödenmesi kararlaştırılmışsa, kiracı doğrudan bunu kendi adına açtıracağı bir vadeli mevduat hesabına yatırır. Ancak bu hesabın özelliği, hesap kiracı adına olsa da, kiracının kiralayanın onayı olmadan hesaptaki parayı çekememesidir.
MUTLAKA YAZILMALI
Ama her şeye rağmen kira depozitosu kiralayana verilecekse, o zaman kira sözleşmesine, örneğin 3.000 TL gibi, depozitonun tutarını değil, kaç aylık kira bedeli karşılığı olduğunu yazın.
Bu şekilde depozitonuz da kira sözleşmenizin sonundaki aylık kira bedeli ile eşitlenmiş olur. Aksi takdirde depozito sabit kalmış, aylık kira bedeli yıllık kira artışlarıyla yükselmiş olur.
Hemen belirtmeliyim ki, tasarruf mevduatı hesabı, Bankacılık Kanunu’na göre sadece gerçek kişiler adına açılır. Tüzel kişiler, örneğin bir şirket asla tasarruf mevduatı hesabı açamaz. Oysa özellikle AVM’ler düşünüldüğünde, buraların kiracılarının çoğunlukla şirketler olduğu görülür.
BANKA NE ZAMAN VE KİME ÖDEME YAPAR?
Banka, kiralayana karşı bir sorumluluğunun doğmaması için, kira depozitosu hesabındaki parayı kiralayanın izni olmadan kiracıya ödememelidir. Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen 3 ayda kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı bildirmemişse banka, kiracının istemi üzerine güvenceyi geri vermekle yükümlü.
Burada kiraya ev sahiplerinin dikkat etmeleri gereken bir durum, kira sözleşmesinin süresi bitmesine rağmen tarafların kira ilişkisini sona erdirmemeleridir. Çünkü böyle bir durumda kira sözleşmesi yasa gereği belirsiz süreli kira sözleşmesi haline gelir.
Milliyet
